ગાંધીનગર
ગુજરાતની સ્થાપનાનાં શરૂઆતનાં વર્ષોમાં રાજ્યનું પાટનગર અમદાવાદ હતું કે 1960ની 19મી માર્ચે અમદાવાદથી થોડેક દૂર આપણા રાષ્ટ્રપિતા મહાત્મા ગાંધીની સ્મૃતિમાં ગાંધીનગર નામે શહેર વસાવવાનો નિર્ણય થયો. એ પછી ગણતરીના વર્ષોમાં ગાંધીનગર શહેર અસ્તિત્વમાં આવ્યું.ગાંધીનગરની રચના વિશિષ્ટ પ્રકારની અને સુવ્યવસ્થિત છે.આ નગર કુલ 30 સેક્ટરમાં વિભાજિત છે. સડકો પહોળી અને સ્વચ્છ છે. તેમજ ક થી જ સુધી એમ કક્કાવારી પ્રમાણ સાત આડા મુખ્ય માર્ગો છે,જ્યારે 0-1-2-3 એમ ઊભા કુલ ૪ માર્ગો છે. આ માર્ગોને હવે મહાનુભાવોના નામ સાથે જોડવામાં આવેલ છે. ફૂલો અને વૃક્ષોનું આ નગર છે. શિક્ષકે અમને કહ્યું આ નગરને ગ્રીનસિટી પણ કહેવામાં આવે છે. હરિયાળું ! નગર લીલુછમ નગર ! પ્રકૃતિની ગોદમાં રમતું નગર ! શાંત, સુંદર અને ભવ્ય.દૂરદૂરથી આવીને વસેલા કર્મચારીઓ, નાગરિકો અને વ્યાવસાયિકોનું આ નગર છે. જાણે ત્રિવેણી સંગમ ! રાજકીય, સામાજિક અને સાંસ્કૃતિક પ્રવૃત્તિઓનો પણ ત્રિવેણી સંગમ !અમારી બસ ‘ચ' રોડ પરથી પસાર થઈ રહી હતી. ગુજરાત રાજ્યનું વિધાનસભાગૃહ અમે જોવાનાં હતાં તેથી ખૂબ જ રોમાંચિત હતાં. બસ વિધાનસભાગૃહની બિલકુલ સામે ઊભી રહી. અમે નીચે ઊતર્યાં.
‘‘વાહ ! કેવું ભવ્ય ભવન !'' પ્રકૃતિએ ઉત્સાહભેર કહ્યું.‘ખરેખર, ભવ્ય અને રમણીય !'' એની વાતમાં મેં સૂર પૂરાવ્યો.
ગુજરાત રાજ્યના વિધાનસભાગૃહનું નામ ‘વિઠ્ઠલભાઈ પટેલ ભવન’ છે. અમારા આચાર્યશ્રી દ્વારા અગાઉથી જ વિધાનસભાગૃહ જોવાની પરવાનગી મેળવવામાં આવી હતી. વિધાનસભાગૃહમાં પ્રવેશવા જરૂરી ગેટપાસ મેળવી અંદર પ્રવેશ્યાં. ત્યાં જ મેટલ ડિટેક્ટર દ્વારા અમારી જરૂરી તપાસ કરવામાં આવી.રાજ્યનું વિધાનસભાગૃહ હોવાથી કડક પોલીસ બંદોબસ્ત હતો.
અંદર પ્રવેશતાં જ અક્ષય બોલી ઊઠ્યો ‘‘અરે ! પેલી સીડી તો જુઓ !'' એ સાથે જ અમારી નજર સીડી પર સ્થિર થઈ. અમે સીડી પર ચડવા અધીરા બન્યાં. ઍસ્કેલેટરના પહેલે પગથિયે ઊભા રહેવા સાથે જ પળવારમાં અમે પ્રથમ માળે પહોંચી ગયા. ત્યાંથી અમે વિધાનસભાની ગેલેરીમાં થઈને વિધાનસભાગૃહમાં પ્રવેશ કર્યો ત્યાં પણ અમારી જરૂરી તપાસ કરવામાં આવી.અંદર પ્રવેશતાં જ અમારા શિક્ષકે વધુ સમજાવતાં કહ્યું :
વિધાનસભાને ધારાસભા પણ કહેવામાં આવે છે. ધારો એટલે કે કાયદો ઘડતી સભા તે વિધાનસભા વિધાનસભાના અધ્યક્ષની બેઠક ઊંચે હોય છે. રાજ્યના ચૂંટાયેલા વિધાનસભ્યો તથા મંત્રીઓની બેઠકો નીચેના ભાગમાં હોય છે.વિધાનસભામાં મુલાકાતીઓને શાંતિ જાળવવી પડે છે. અક્ષય કઈક બોલવા લાગ્યો એ જોઈને ત્યાંના સુરક્ષાકર્મીએ એને સંકેતથી શાંત કર્યો. અમે અંદર પ્રવેશ કર્યો ત્યારે વિધાનસભાનું સત્ર ચાલુ હતું.
મુલાકાતીઓ માટે ગેલેરીમાં ફરતે બેઠકવ્યવસ્થા હતી, જેમાં બેસીને અમે ગૃહની કાર્યવાહી સંપૂર્ણ રીતે જોઈ શકતાં હતાં. અમારી જેમ બીજા બાળકો પણ વિધાનસભાની મુલાકાતે આવ્યાં હતાં. વિધાનસભાના માનનીય અધ્યક્ષને સંબોધીને ધારાસભ્યો પોતાના મતવિસ્તારના પ્રશ્નો સભા-સમક્ષ રજૂ કરતા હતા.જે-તે વિભાગના માનનીય મંત્રીઓ માનનીય અધ્યક્ષશ્રીને સંબોધીને જવાબ આપતા હતા. ગૃહનાં બેઠકવ્યવસ્થા અને સંચાલન જોઈને અમે અત્યંત પ્રભાવિત થયાં.વિધાનસભાની કાર્યવાહી નિહાળીને અમે બહાર નીકળ્યાં.
એ પછી શિક્ષકશ્રીએ વિવિધ મંત્રીશ્રીઓ અને સચિવશ્રીઓનાં કાર્યાલયોથી અમને પરિચિત કર્યા. આ કાર્યાલયો વિવિધ બ્લૉકમાં વહેંચાયેલાં છે. જેમાં જે-તે વિભાગના મંત્રીશ્રીઓ અને સચિવશ્રીઓ રાજ્યનાં વહીવટ અને વ્યવસ્થા સુચારુ રીતે સંભાળે છે. આપણા રાજ્યના વિધાનસભાગૃહની મુલાકાતથી અમારી પ્રસન્નતાનો કોઈ પાર ન હતો.
શિક્ષકશ્રી અમને અલ્પાહાર માટે કૅન્ટિનમાં લઈ ગયા તેથી અમારો આનંદ બેવડાયો. ત્યાંથી અમે બસમાં બેસી આ યાદગાર મુલાકાતને વાગોળતાં વાગોળતાં ઘેર પાછાં.ગાંધીનગર, ગુજરાત રાજ્યની રાજધાની, એ એક સર્વાંગીણ વિકાસ ધરાવતી અને પર્યટન માટે આકર્ષક શહેર છે. ભારતના પંજાબથી દક્ષિણના મેંગલોર સુધીના મોટા પ્રદેશમાં આવેલી આ શહેરી શહેર, ઐતિહાસિક, સાંસ્કૃતિક અને આધુનિક ધોરણો સાથે પરિપૂર્ણ છે. ગાંધીનગર રાજ્યની રાજધાની તરીકે 1960માં સ્થાપિત થયું, જે ત્યારથી ગુજરાતના વહીવટ, સાંસ્કૃતિક અને બિઝનેસ હબ તરીકે પ્રગતિશીલ રહ્યો છે.આ લેખમાં, આપણે ગાંધીનગરના ભૂતકાળ, વર્તમાન, મહત્ત્વ, પર્યટન સ્થળો, અને અન્ય આકર્ષક પાસાઓ પર ચર્ચા કરીશું.
1. ગાંધીનગરનો ઇતિહાસ:-
ગાંધીનગરનો ઇતિહાસ એ એક યુગના સમૃદ્ધ સાંસ્કૃતિક અને ઐતિહાસિક વારસાથી ભરેલો છે. આ શહેરને 1960માં ગુજરાત રાજ્યની રાજધાની તરીકે સ્થાપિત કરવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ તે પહેલાં આ વિસ્તાર પર રાજપૂત અને મૌરીય સામ્રાજ્યોનો કાબીજ હતો.આગામી વર્ષોમાં, ગુજરાતના મુખ્ય વિસ્તારમાં ઔદ્યોગિક અને શાસન ક્ષેત્રોમાં વિકાસ જોવા મળ્યો. 1960માં બોમ્બે રાજ્યના વિભાજન પછી ગુજરાત રાજ્યનું નિર્માણ થયું અને બોમ્બે (હવે મુંબઈ) ના રાજધાનીનું સ્થાન ખાલી થયું. ત્યારે, ગુજરાત સરકારના માહિતી અને આયોજન મુજબ, એક નવી રાજધાનીની રચના કરવી હતી. શહેરનું નામ દેશના રાષ્ટ્રપિતા Mahatma Gandhiના નામ પર રાખવામાં આવ્યું, કારણ કે તેઓ ગુજરાતથી જ સંકળાયેલા હતા અને તેમના જીવનનું મોટું હિસ્સો અહીં ઘૂમ્યો હતો.
2. ગાંધીનગરનો ભૌગોલિક સ્થાન અને આધારભૂત માળખું:-
શહેર ગુજરાતના મધ્યમાં સુસંગત ભૌગોલિક સ્થાન પર આવેલું છે. તે અમદાવાદથી માત્ર 23 કિલોમીટર દૂર, એવરેજ 45 મિનિટની ડ્રાઈવિંગ દૂરી પર છે. ગાંધીનગર નર્મદા નદીના કિનારે વસેલું છે, અને તેની આસપાસ એક શક્તિશાળી નદી-વ્યવસ્થા અને જળ પ્રદાતાઓ છે, જે શહેરને હળવાયુ અને સ્થિર બનાવે છે.ગાંધીનગરને એક રીતે પુનઃઆરંભ કરીને, ભારત સરકાર અને ગુજરાત સરકાર દ્વારા અદ્વિતીય, સમાન અને આંતરરાષ્ટ્રીય ધોરણોના આધારે વિકાસિત શહેર બનાવવાની યોજના હતી. શહેરને પોઇઝોનલ અને કૌશલ્ય માટે યોગ્ય માળખું પૂરું પાડવું એ એક મોટી સફળતા રહી છે.
3. વિશ્વવિદ્યાલય અને સંસ્થાઓ:-
ગાંધીનગરમાં કેટલીક જાણીતી સંસ્થાઓ અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ છે, જે શહેરી વિકાસ માટે મહત્ત્વપૂર્ણ છે. મુખ્યત્વે, ગાંધીનગરમાં ગુજરાત વિધાનસભા અને વિશ્વગુજરાત મ્યુઝિયમ જેવા સંસ્થાઓ છે. અહીંના ગુજરાત નેશનલ લૉ ફેકલ્ટી અને ડાંગડીયું કોમર્શીયલ ફેકલ્ટી શૈક્ષણિક ક્ષેત્રોમાં ખૂબ પસંદ કરાતા છે.
4. ગાંધીનગરમાં પર્યટન સ્થળો:-
ગાંધીનગર એ ઐતિહાસિક અને આધુનિક બંધારણો સાથેનું એક શહેર છે. અહીંના કેટલાક ખાસ પર્યટન સ્થળો, જે વ્યક્તિગત રીતે ભવિષ્યમાં ચર્ચામાં આવશે:અકશરધામ મંદિર: આ મકાન, જે ભારતની સૌથી મોટી અક્ષરધામ મંદિરોથી એક છે, એ ગુરુકુલ અને વૈશ્વિક પૉલિટિકલ અને આર્થિક સંગઠનો સાથે સંકળાવવાના ધાર્મિક મહત્ત્વનો પ્રદેશ છે.રઈસુકામ વોટરફોલ અને પિકનિક સ્પોટ: આ સ્થળ પર એવી વિશાળ વિશેષતા અને પર્યટક મનોરંજન માટે વિશાળ સ્થાન છે.કર્ણાવતી દ્વારકા: આ એક મંદિર અને ધાર્મિક કિસ્સાઓમાં એક મહત્વપૂર્ણ સ્થાન છે.
5. ગાંધીનગરનું આધુનિક વિકાસ:-
આ શહેરએ તાજેતરના વર્ષોમાં વિભિન્ન ક્ષેત્રોમાં નવું અને આધુનિક યુગ શરૂ કર્યો છે. ખાસ કરીને, ઇન્ડસ્ટ્રી, ફાઈનાન્સ, ટુરીઝમ અને આધારભૂત પરિવહન ક્ષેત્રોમાં શહેરે સારું પ્રદર્શન કર્યું છે.આ ગતિશીલ નગરમાં આઇટી પાર્ક અને ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર વિકાસ માટે ઘણા મહત્વપૂર્ણ સેન્ટરો ખોલવામાં આવ્યા છે, જેમ કે ગાંધીનગર આઇટી સેન્સિટિવ પૉલિસી અને નવી વિક્રમ યોજના.
6. ગાંધીનગરનું શાંતિમય વાતાવરણ:-
ગાંધીનગરનું વાતાવરણ ઘણું જ શાંતિપ્રદ અને આરામદાયક છે. અહીંના તાજા અને આરોગ્યપ્રદ વાતાવરણને કારણે શહેરને "તમારા ઘર જેવા" તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.ગાંધીનગરમાં કુલ અંદાજે 5 લાખથી વધુ જનસંખ્યા છે. આ શહેરમાં મુખ્યત્વે ગુજરાતી ભાષા બોલી જાય છે, પરંતુ હવે હિન્દી અને અંગ્રેજી પણ ઘણી રીતે પ્રચલિત છે.હવામાનની દૃષ્ટિએ, આ શહેર શીટલ અને ચંપલાળ વાતાવરણ ધરાવે છે. અહીં ગરમીનાં દિવસો સામાન્ય રીતે કઠણતા સાથે જ થાય છે, પરંતુ વરસાદની મૌસમ અને શિયાળાની ઠંડી વાતાવરણને અનુકૂળ બનાવે છે.ગાંધીનગરમાં વિવિધ સાંસ્કૃતિક પ્રોગ્રામો અને ઉજવણી થાય છે. જેમાં ગુજરાતના પરંપરાગત નૃત્ય, સંગીત, અને કલાનું પ્રદર્શન કરવામાં આવે છે. દર વર્ષે અહીં રણોત્સવ અને વિવિધ કાર્યક્રમો સાથે આનંદ અને ઉત્સાહનો માહોલ હોય છે.
સમાપ્તિ:-
ગાંધીનગર એ એક ખૂબ મહત્વપૂર્ણ શહેર છે જે ભારતીય રાજકીય અને સાંસ્કૃતિક નકશામાં મહત્વપૂર્ણ સ્થાન ધરાવે છે. અહીંના ઐતિહાસિક સ્થળો, આધુનિક વિકાસ, અને વૈશ્વિક પરિપ્રેક્ષ્યમાં સાંસ્કૃતિક ઊંઝાવટ સાથે એક સંપૂર્ણ શહેર તરીકે ઓળખાય છે.
 | A visit to the capital of Gujarat (Gandhinagar)){kind=link}