સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ:-
આ સ્મારકની જાહેરાત ૨૦૧૦માં કરવામાં આવી હતી. ભારત સરકાર દ્વારા આ સ્મારકનો પ્રારંભિક કુલ ખર્ચ ૩,૦૦૧ crore અંદાજવામાં આવ્યો હતો. ઓક્ટોબર ૨૦૧૪માં લાર્સન અને ટુબ્રોએ બાંધકામ, રચના અને જાળવણી માટે સૌથી નીચી રકમનું બિડ કર્યું હતું અને કરાર જીત્યો હતો, જે ૨,૯૮૯ crore હતો. સ્મારકની મૂર્તિની ડિઝાઇન રામ વી. સુથાર દ્વારા કરવામાં આવી હતી. ૩૧ ઓક્ટોબર ૨૦૧૩ના રોજ બાંધકામ શરૂ થયું હતું અને મધ્ય ઓક્ટોબર ૨૦૧૮માં બાંધકામ પૂર્ણ થયું હતું. ૩૧ ઓક્ટોબર ૨૦૧૮ના રોજ સરદાર પટેલની ૧૪૩મી જન્મજયંતિ પર ભારતના ૧૪મા વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી દ્વારા તેનું વિધિવત ઉદ્ઘાટન કરાયું હતું.
નરેન્દ્ર મોદીએ ૭ ઓક્ટોબર ૨૦૧૦ના રોજ પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં તેમનાગુજરાતના મુખ્યમંત્રી પદના ૧૦મા વર્ષની શરૂઆત પર સ્મારકની જાહેરાત કરી હતી. તે સમયે આ યોજનાગુજરાતનું દેશને યોગદાન તરીકે રજૂ કરાયો હતો. સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ રાષ્ટ્રીય એકતા ટ્રસ્ટ ખાસઆસ્મારક હેતુથી ગુજરાત સરકાર દ્વારા બાંધકામ અને પ્રચાર માટે ડિસેમ્બર ૨૦૧૩માં બનાવવામાંઆવ્યુંહતુ.સ્મારકના પ્રચાર માટે ગુજરાત સરકાર દ્વારા વિવિધ કાર્યક્રમો યોજવામાં આવ્યા હતા.ખેડૂતોનેતેમના વણવપરાયેલ જૂના ખેતીના ઓજારો લોખંડ ભેગું કરવા માટે વિનંતી કરાઇ હતી.૨૦૧૬ સુધીમાં ૧૩૫ મેટ્રિક ટનનો લોખંડ ભંગાર એકઠો કરાયો હતો, જેમાંથી ૧૦૯ મેટ્રિક ટન સ્મારકના પાયામાં વપરાયો હતો.રન ફોર યુનિટી નામની દોડસ્પર્ધા ૧૫ ડિસેમ્બર ૨૦૧૩ના રોજ સુરતમાં આયોજીત કરાઇ હતી.
આ પ્રતિમા ભૂકંપના ઝોન-૩ વિસ્તારમાં બનાવેલી હોવાથી પ્રતિમા ના કદને ધ્યાનમાં રાખીને ભૂકંપ ઝોન-૪ પ્રમાણે ડીઝાઈન-લોડ ગણીને બનાવવામાં આવી છે. પાયાના ચણતર માટે નજીક આવેલા સરદાર સરોવર બંધને નુકસાન ન થાય એવી નિયત્રિત ઢબે સુરંગના ધડાકાઓ વડે આશરે ૪૫ મીટર જેટલું ખનન કાર્ય કરીને પછી સાઈઠ ફૂટ પહોળી આરસીસી રિટેઇનિંગ ઈનિંગ વોલ બાંધીને પછી એ આખા ઉંડાણને આશરે ૧૨ ફીટ જેટલા ઊંચા કોંક્રીટથી ભરી દઈને રાફ્ટ પ્રકારની બુનિયાદ બનાવીને પછી એના પર આખી પ્રતિમાનું સર્જન કરવામાં આવ્યું છે. નર્મદા નદીના પુરમાં તણાઈ ના જાય એના માટે જરૂરી સલામતી કાર્ય પણ કરાયું છે.
વિશ્વની જાણીતી મૂર્તિઓની ઊંચાઇ સરખામણી:
1. સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી ૨૪૦ મી (પાયાના ૫૮ મી સાથે)
2. સ્પ્રિંગ ટેમ્પલ બુદ્ધ ૧૫૩ મી (૨૫ મી પાયો અને ૨૦ મી મુગટ સાથે)
3. સ્ટેચ્યુ ઓફ લિબર્ટી ૯૩ મી (૪૭ મી પાયા સાથે)
4. ધ મધરલેન્ડ કોલ્સ ૮૭ મી (૨ મી પાયા સાથે)
5. ક્રાઇસ્ટ ધ રિડીમર ૩૮ મી (૮ મી પાયા સાથે)
6. માઇકલએન્જેલોનો ડેવિડ ૫.૧૭ મી (૨.૫ પાયા સિવાય)
૧ નવેમ્બર ૨૦૧૮ના રોજ જાહેર જનતા માટે ખૂલ્લું મૂકાયા પછી આ સ્મારકની મુલાકાત ૧,૨૮,૦૦૦ લોકોએ ૧૧ દિવસમાં લીધી હતી.૧૫ માર્ચ ૨૦૨૧ સુધીમાં ૫૦ લાખ પ્રવાસીઓએ સ્મારકની મુલાકાત લીધી હતી.સ્મારક સુધી પહોંચવા માટે વૈકલ્પિક માર્ગ બનાવવાનું આયોજન થઇ રહ્યું છે. કેવડીયાથી બસ સેવા તેમજ સરદાર સરોવર બંધથી જેટ્ટી સેવા તેમજ રોપ-વેનો પ્રસ્તાવ મૂકવામાં આવ્યો છે. સ્મારક દર સોમવારે સમારકામ માટે બંધ રહે છે.સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટીના પ્રવાસીઓની સુવિધા માટે કેવડીયા રેલ્વે સ્ટેશનનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું છે, જે ૫ કિમીના અંતરે આવેલું છે
વલ્લભભાઈ પટેલ (૩૧ ઓક્ટોબર, ૧૮૭૫ – ૧૫ ડિસેમ્બર, ૧૯૫૦) ભારતની એકતા અને અખંડીતતાના પ્રતિક હતા. બ્રિટીશરો વખતના ભારતમાં થયેલ ખેડૂત આંદોલનોના મુખ્ય નેતા હતા. બ્રિટિશકાળમાં સ્વતંત્રતા અને ભારતને એક રાખવા માટે દેશના રાજકીય તથા સામાજિક નેતા તરીકે તેમણે સૌથી મોટું પ્રદાન કર્યું હતું. તેઓ ‘ભારતના લોખંડી પુરુષ’ તરીકે ઓળખાયા હતા. બારડોલીમાં ખેત-મહેસુલમાં કરેલા અન્યાયી વધારાની સામેની લડાઈમાં મળેલી જીત બાદ તેમને ‘સરદાર’ નામ આપવામાં આવ્યું હતું.
વ્યવસાયે વકીલ તરીકેની સફળ કારકિર્દી દરમિયાન સૌથી પહેલા તેઓ મહાત્મા ગાંધીની વિચારધારાથી પ્રેરાયા હતા. ગુજરાતમાં ખેડા, બોરસદ અને બારડોલી ગામના ખેડૂતોને સંગિઠત કરીને અંગ્રેજોની જુલમી નીતિ સામે વિવિધ અહિંસક સત્યાગ્રહ આંદોલનો કર્યા હતા.
મહાત્મા ગાંધીના માર્ગદર્શન હેઠળ તેઓ ગુજરાતના પ્રભાવશાળી નેતા તરીકે ઊભરી આવ્યા હતા. ૧૯૩૧માં કરાંચી કોંગ્રેસ સત્રમાં ઈન્ડિયન નેશનલ કોંગ્રેસનું નેતૃત્વ કરવાથી યુવા નેતા તરીકેનું તેમનું વ્યક્તિત્વ બહાર આવ્યું હતું. એ જ પ્રકારે ૧૯૩૧થી પક્ષના તમામ કાર્યક્રમોમાં તેઓ આગળ પડતા રહેતા હતા. તેમણે ૧૯૩૪ અને ૧૯૩૭ની ચૂંટણીમાં પક્ષને સંગઠિત કરીને ‘ભારત છોડો’ આંદોલનમાં ભાગ લીધો હતો. ૧૯૪૨માં ‘ભારત છોડો’ આંદોલનને કારણે તેમની સાથે મોટા ભાગના નેતાઓની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી.
ભારતના પહેલા ગૃહપ્રધાન તથા નાયબ વડા પ્રધાન તરીકે સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલે પંજાબ અને દિલ્હીના નિરાશ્રિતો માટે સહાયનું આયોજન કર્યું હતું. સરદાર પટેલે ૫૬૨ દેશી રજવાડાં અને અંગ્રેજોના જમાનાની રિયાસતોને એકત્રિત કરીને એક અને અખંડ ભારતનું બીડું ઝડપ્યું હતું.તેમનું નેતૃત્વ, નિખાલસ મુત્સદીગીરી અને લશ્કરનો ઉપયોગ કરવાના કારણે દરેક રજવાડાઓ ભારત સાથે જોડાવા સંમત થયાં હતાં. ભારતના લોખંડી પુરુષ તરીકે ઓળખાતા સરદાર પટેલને ઓલ ઈન્ડિયા સિવિલ સર્વન્ટ્સના સ્થાપક એટલે કે ‘પેટ્રન સંત’ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
સરદાર પટેલ ભારતમાં સંપત્તિ હકો અને મુક્ત ઉદ્યોગના પ્રારંભિક સમર્થકોમાંના એક હતા. મૂળભૂત અધિકારો, લઘુમતીઓના અધિકાર, પ્રાંતીય બંધારણો અને અનુસૂચિત ક્ષેત્રોની સરહદોની સીમાંકન પર બંધારણીય સમિતિના અધ્યક્ષ તરીકેનું તેમનું યોગદાન ભારતીય બંધારણના આધારસ્તંભ સમાન છે.
પ્રસ્તાવના:-
ભારતમાં એક અનેક પ્રસિદ્ધ સ્મારકો અને પ્રતિમાઓ છે, પરંતુ "સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી" એ એક એવી પ્રતિમા છે, જે ભારતના ઈતિહાસ અને સંસ્કૃતિની મહત્વપૂર્ણ મૂર્તિ છે. આ પ્રતિમા ભારતના આઝાદી સંઘર્ષ અને એક એતિહાસિક નોંધ લેતી છે. તે ભારતના એક શ્રેષ્ઠ નેતા, સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલને શ્રદ્ધાંજલિ છે, જેમણે દેશના એકતામાં અનમોલ યોગદાન આપ્યું. આ પ્રતિમા ભારતની સમગ્ર સંસ્કૃતિમાં એકતા અને ભાઈચારેનું મેસેજ આપે છે.
સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટીનો પરિચય:-
"સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી" એ એક વિશાળ બરુઅક બાંધકામ છે, જે ગીરણા નદીના કિનારે રાજ્ય Gujarat ના નર્મદા જિલ્લાના કવડિયા ગામમાં ઉભી છે. આ સ્ટેચ્યુ એ સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલની પ્રતિમા છે, જેમણે 1947 માં ભારતના સ્વતંત્રતા પછી 562 રાજ્યોને એકત્રિત કરીને ભારતને એક દેશ બનાવવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા નિભાવી. આ પ્રતિમા 182 મીટર (597 ફૂટ) ઊંચી છે, જે વિશ્વની સૌથી ઊંચી પ્રતિમા છે. તેની પરિણીતિ વિધાવશે છે કે ભારતીય જનતા માટે સરદાર પટેલનો શાંતિ, એકતા અને ભાઈચારા માટેનો ઉત્કૃષ્ટ યોગદાન અગત્યનું છે.
ડિઝાઇન અને બાંધકામ:-
"સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી"નો ડિઝાઇન ભારતના પ્રતિષ્ઠિત અર્કિટેક્ટ એકે હાઇન્દાવાલે અને સોસાયટી મીનીસ્ટર વીરેન વઘાણીના માર્ગદર્શન હેઠળ તૈયાર કરવામાં આવ્યો. આ પ્રોજેક્ટનું અમલ 2013માં શરૂ થયું હતું અને 2018માં પૂર્ણ થયું. આ પ્રતિમા ચોક્કસપણે ઉંચી છે, જે પ્રકૃતિ અને અસ્તિત્વના પર્વતો વચ્ચે આંતરડાની જેમ મૌન રહે છે. આ મૂર્તિ સ્ટીલ અને કંક્રીટનો મિશ્રણથી બનેલી છે અને તેની બાંધકામમાં આશરે 2,000થી વધુ લોકોને કામ કર્યું હતું.
વિશ્વાસ અને પ્રતિમા:-
સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી માત્ર એક શારીરિક સ્થાપત્ય નથી, પરંતુ આ પ્રતિમા ભારતના નમ્રતા, એકતા અને સામૂહિક દૃઢ સંકલ્પનો પ્રતીક છે. સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલે દેશના વિવિધ રાજ્યોને સંયોજન માટે કઠિન સંઘર્ષ કર્યો. આ યાદગીરી તરીકે આ સ્ટેચ્યુ એક દ્રષ્ટિચિહ્ન તરીકે ઉભી છે. જે માન્યતાને વધુ મજબૂત બનાવે છે કે ભારતની એકતા એ દેશ માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
પ્રકૃતિમાં અવસ્થિત:-
આ પ્રતિમા કાવડિયા ગામના નજીક ધરાવતી નર્મદા નદીના દ્રષ્ટિથી જોઈને નોંધપાત્ર લાગે છે. આ પરિસર તેના શ્રેષ્ઠ દૃશ્યપ્રસંગ માટે વિખ્યાત છે. નર્મદા નદીના કિનારે રહેતી આ સ્ટેચ્યુની ઊંચાઇ તથા પર્વતોની વચ્ચે તે પ્રતિમા અદ્વિતીય લાગે છે.
પ્રતિમા માટેનું દૃષ્ટિ અને ધ્યેય:-
આ પ્રતિમા ન માત્ર સરદાર પટેલની મહાનતા અને યોગદાનને યાદ કરે છે, પરંતુ તે ભારતના લોકોમાં એ અવગત કરાવવાનો પ્રયત્ન કરે છે કે કેટલાંક પ્રસંગોમાં આપણા સંઘર્ષો અને પડકારો આપણા દેશના સર્વગ્રાહી અને લોકશાહી પ્રકૃતિને દ્રઢ બનાવે છે. "સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી" એ એવી સંસ્કૃતિ માટેની પ્રેરણા બની રહી છે, જે પોતાના જુદા-જુદા લોકો અને સમાજો વચ્ચે શ્રેષ્ઠ એકતા અને સાથ ભાવનાને મજબૂત બનાવે છે.
ટુરિઝમ પર અસર:-
"સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી" હવે ભારતના મહત્વપૂર્ણ પ્રવાસી સ્થળ તરીકે ગણી રહી છે. દર વર્ષે લાખો પ્રવાસીઓ આ પ્રતિમાને જોવા માટે અહીં આવે છે. આ સર્ચવેર સાહિત્ય, ઈતિહાસ અને સંસ્કૃતિનો મંચ આપે છે. સાવન અને બાગાયતી નહેરો, નર્મદા ડેમના વિશાળ દ્રશ્યો, અને પ્રતિમા પર કેબલ કાર અને મ્યુઝિયમ જેવા તફાવત દર્શકોએ આ સ્થળને ભારતીય અને વિદેશી પ્રવાસીઓ માટે એક આકર્ષક સ્થળ બનાવ્યું છે.
મુલ્યાંકન:-
"સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી" એ ભારતની એકતા અને આંતરજાતિ ભાઈચારા માટે ખાસ મહત્વ ધરાવતી એક પ્રતિમા છે. તે સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલની ભૂમિકા અને યોગદાનને યાદ રાખવા માટે એક શ્રેષ્ઠ શ્રદ્ધાંજલિ છે. આ પ્રોજેક્ટના માધ્યમથી ભારતીય સંસ્કૃતિ અને ઇતિહાસના સન્માન માટે ઘણી શાખાઓમાં યોગદાન મળ્યું છે. "સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી" એ એક અદ્ભુત સામુહિક દૃઢ સંકલ્પ અને આત્મવિશ્વાસનો સશક્ત પ્રતીક બની રહી છે.
નિષ્કર્ષ:-
"સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી" એ માત્ર એક પ્રતિમા નહિ, પણ એક જીવંત સંદેશ છે કે "એકતા" અને "પ્રેમ" એ સમાજ અને દેશ માટે અગત્યના મૂલ્યો છે. સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલની પ્રતિમા એ આજના અને આવતીકાલના પેઢી માટે એક મજબૂત પ્રેરણા સ્ત્રોત છે.
Tags:
Essay writing
